Kujawsko-Pomorskie ma nową oryginalną atrakcję turystyczną – poświęcony menonitom (olędrom) park etnograficzny w Wielkiej Nieszawce w powiecie toruńskim. Przeprowadzoną z dużą dbałością o szczegóły rekonstrukcję menonickiej wsi sfinansował samorząd województwa. Uroczyste otwarcie w najbliższy czwartek (10 maja), w najbliższy weekend (12-13 maja) zapraszamy wszystkich na bezpłatne zwiedzanie.
Pierwsi olęderscy osadnicy, wyznawcy jednego z surowych odłamów protestantyzmu, byli uchodźcami religijnymi z zachodu Europy, przede wszystkim z Holandii, którzy w XVI wieku znaleźli schronienie w naszym kraju. Do Polski przynieśli m.in. wysoką kulturę rolną i praktykę wiejskiej samoorganizacji społecznej.
– Lokalizacja skansenu została wybrana nieprzypadkowo. Historia Wielkiej Nieszawki jest ściśle związana z osadnictwem olęderskim. Jeszcze w początkach XX wieku był to jeden z głównych ośrodków tej społeczności. W parku zgromadzono najcenniejsze zachowane do dziś przykłady charakterystycznej dla tej zbiorowości architektury – podkreśla marszałek Piotr Całbecki.
Położony przy ul. Menonitów 14 park jest rekonstrukcją wsi określanej przez etnografów jako mała rzędówka bagienna. Składa się z trzech siedlisk złożonych z sześciu zabytkowych budynków starannie przeniesionych z różnych miejsc w Dolinie Dolnej Wisły. Pierwszym z odtworzonych obiektów była drewniano-murowana chata z Gutowa w gminie Zławieś Wielka, kolejnym będąca wysokiej klasy zabytkiem zagroda olędrów z Niedźwiedzia w powiecie świeckim. Imponująco prezentuje się zagroda z Kaniczek w Pomorskiem (rok budowy 1757), z charakterystycznymi podcieniami, piękną proporcją spadzistego dachu i malowanymi okiennicami. Jako jedne z ostatnich zmontowano spichlerz z Wielkiego Zajączkowa (pow. świecki) i stodołę z Wielkiego Wełcza (pow. grudziądzki). Z dbałością o szczegóły odtworzono wnętrza. Są tu też pola i sady, a w sąsiedztwie uporządkowany cmentarz, który był wykorzystywany jeszcze w 1945 roku.
Pierwszy i jedyny jak na razie w Polsce Olęderski Park Etnograficzny powstał dzięki porozumieniu samorządowych władz województwa, Muzeum Etnograficznego w Toruniu (MET) i gminy Wielka Nieszawka. Projekt sfinansował samorząd województwa (6,2 mln złotych, 97 proc. kosztów); wkład gminy to warta 150 tys. złotych ziemia, na której postawiono zrekonstruowaną wioskę.
Pierwszy weekend (12-13 maja) w skansenie zapowiada się bardzo atrakcyjnie. Założeniem jest swobodne zwiedzanie, podczas którego gościom będą towarzyszyć pracownicy MET opowiadający o historii projektu, a także miejscu Wielkiej Nieszawki na mapie menonickich osad w dawnej Polsce. Będzie można zobaczyć jak wyglądało życie w takiej olęderskiej wiosce – w role mieszkańców wcielą się aktorzy z lokalnych grup teatralnych. W programie także stoiska z rękodziełem i produktami regionalnymi. Z Torunia do Wielkiej Nieszawki, zabierając na pokład turystów, w sobotę i niedzielę popłyną trzy tradycyjne łodzie wiślane. Szczegóły w informacji MET: https://www.facebook.com/events/349306775575716/
- Zdjęcia parku do pobrania: https://fromsmash.com/parkolenderski
- Zobacz: Menonici i historia codzienności. Rozmowa z doktorem Michałem Targowskim, historykiem z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, współredaktorem książki „Olędrzy – osadnicy znad Wisły. Sąsiedzi bliscy i obcy”: https://kujawsko-pomorskie.pl/wywiad-tygodnia/30797-menonici-i-historia-codziennosci
Beata Krzemińska
rzecznik prasowa Urzędu Marszałkowskiego
9 maja 2018 r.